Blockchain houdt bijzonder interessante mogelijkheden in voor retail. Het is echter niet alleen een hulpmiddel voor de retailer, het kan die ook gaan vervangen. Maakt blockchain banken en supermarkten overbodig?
Transparante keten: volg de kip tot je bord
De herkomst van producten is eenvoudig te traceren dankzij blockchain: de Franse supermarktgroep Carrefour maakt de toevoerketen van verschillende productcategorieën helemaal transparant dankzij de technologie. Door elke schakel in de toevoerketen de productie- en verwerkingsomstandigheden te laten vastleggen in een gedecentraliseerde databank, kunnen klanten de hele weg die het product heeft afgelegd volgen en dus eenvoudig alles te weten komen over pakweg de kip op hun bord.
Met dezelfde bedoeling gaan foodproducenten als Dole, Unilever en Nestlé zee met IBM: om de bewegingen in de toevoerketen van producten dankzij blockchain efficiënter en beter in kaart te brengen. Walmart, dat zich ook al aansloot bij het IBM-systeem, zei in juni 2017 de afgelegde weg van mango’s sindsdien in 2,2 dagen te kunnen traceren, ten opzichte van zeven dagen vroeger.
Ook van Alibaba is geweten dat het flink investeert in blockchain om namaak tegen te gaan. Het voordeel van blockchain is hier dat geen enkele individuele schakel of persoon de ingevulde gegevens kan aanpassen of vervalsen, wat het systeem beveiligt tegen fraude.
Supermarkt uitgeschakeld: van de producent recht naar de consument
De Russische startup INS Ecosystem is echter vast van plan om de supermarkten uit te schakelen als dure tussenschakel tussen de producent en de consument. Oprichters Peter Fedtsjenkov en Dimitri Zjoelin, ook de mannen achter boodschappenleverdienst Instamart, geloven dat hun onlineplatform boodschappen tot 30% goedkoper kunnen maken.
FMCG-giganten Unilever, Mars, FrieslandCampina en Reckitt Benckiser hebben al samenwerkingsovereenkomsten getekend, net zoals farmaproducenten en lokalere food- en non-foodmerken. Van Durex tot Gaviscon, allemaal geloven ze in het gedecentraliseerde e-commerceplatform van INS. Zeven van de twintig grootste FMCG-producenten ter wereld zouden volgens de initiatiefnemers al sterke interesse hebben om in te stappen.
De korte keten is niet nieuw, geven ze bij INS Ecosystem toe, maar dankzij de blockchain is het meer dan ooit mogelijk. Het gedecentraliseerde datasysteem maakt het volgens oprichter Fedtsjenkov mogelijk om veilig, efficiënt en goedkoop rechtstreeks handel te drijven tussen de producent en de consument, zonder de supermarkt als tussenpartij. Blockchain en ‘smart contracts’ maken immers een nieuwe generatie platformen mogelijk, menen de oprichters. Ze zorgen voor transparantie in de toevoerketen, terwijl de uitgifte van een eigen virtuele munteenheid, de INS token, shoppers een eigen getrouwheids- en beloningsprogramma biedt.
Hoewel klanten er met meerdere munteenheden kunnen betalen, zullen alle marketingcampagnes en beloningsprogramma’s via de INS token verlopen. Je kunt het vergelijken met de ‘air miles’ van vliegtuigmaatschappijen, maar dankzij ‘smart contracts’ (programmatie die de tokens automatisch toekent wanneer van toepassing) in de blockchain zijn ze hier geavanceerder, functioneren ze goedkoper en meer gepersonaliseerd. INS eigent zich ook slechts een commissie van 1% op alle transacties toe, een minimale marge die enkel mogelijk is als het systeem zo zelfstandig en goedkoop mogelijk loopt. De tussenkomst van INS als platform-aggregator moet dus zo minimaal mogelijk zijn, en dat kan dankzij de gedecentraliseerde blockchain-technologie.
Moskou en Amsterdam komen als eerste aan de beurt bij de uitrol, Moskou als thuisbasis van de crypto-onderneming en Amsterdam dankzij het akkoord met PostNL, het Nederlandse postbedrijf dat als derde partij voor de logistieke afwikkeling en leveringen gaat zorgen in de Benelux. INS Ecosystem hecht veel belang aan die ‘last mile’-leverancier, aangezien die het letterlijke raakpunt vormt tussen de digitale en de fysieke wereld, tussen het platform en de consument.
Amazon investeert in crypto en wordt eigen bank
Waarom is Amazon hier dan nog niet mee begonnen? Wees gerust, het is er ongetwijfeld al mee bezig. Amazon heeft verschillende domeinnamen gereserveerd die verwijzen naar cryptocurrencies, mogelijk om valsmunters voor te zijn, maar er is wellicht meer aan de hand. De blockchain zou van Amazon een nog almachtiger ecosysteem kunnen maken, net zoals INS Ecosystem dat van plan is.
Een eigen cryptocurrency, of virtuele munteenheid, zorgt er immers voor dat wisselkoersproblemen verleden tijd zijn op de wereldwijde marktplaats. Er zou dan ook geen nood meer zijn aan de bank of externe financiering, aangezien het zelf kapitaalrondes kan organiseren voor de munteenheid en die als beleggingsmiddel kan boosten. De hele bedoeling van de blockchain is dat er geen regulerende derde partij zich meer hoeft en kan bemoeien, met cryptocurrencies ontstaan als bewuste boycot van banken.
Meer zelfs, niets staat Amazon in de weg om zelf als bank op te treden: meer dan de helft van de respondenten in een enquête onder Amazon-shoppers (LendEDU 2018) zou een eigen Amazon-munt zien zitten, terwijl bijna 45% een rekening zou openen en gebruiken bij de e-tailgigant. Zo’n 38% zegt namelijk evenveel vertrouwen te hebben in Amazon als in een bank en bijna 30% zou er zelfs een hypotheek aangaan.
Het zou de macht van Amazon aanzienlijk verder vergroten, aangezien het met blockchain niemand anders meer nodig heeft dan een leveringsdienst: Amazon kan zo rechtstreeks van de producent naar de consument gaan, en daarbij zowel banken als supermarkten en grossisten passeren. Als de geruchten ook nog eens kloppen dat Amazon aan het manoeuvreren is om wereldwijde logistiekdienstverlener DHL te kopen (Doug Stephens 2017), heeft de retailreus uit Seattle binnenkort de hele keten van A tot Z in handen.
De keten van A tot Z, in één ononderbroken lijn
Op den duur heeft Amazon dan evenmin nog de vele handelaars en partners op zijn Marketplace nodig, aangezien het in de blockchain een onbeperkt aanbod kan presenteren aan de consument, rechtstreeks vanuit de producent. Een groot voordeel van een e-commerceplatform via blockchain is immers net dat het vanuit een pull-model kan functioneren, beweren de oprichters van INS Ecosystem.
Omdat het de barrières in de communicatie tussen consumenten en producenten wegneemt, kan de consument op het platform zelf aangeven waar hij behoefte aan heeft. Het zijn niet langer de retailers die het beschikbare assortiment bepalen, het platform wil consumenten daarentegen zelf de directe toegang tot het volledige aanbod van de producenten geven. Praktisch kan dat doordat er in die korte keten zonder tussenschakels geen dure voorraad opgeslagen hoeft te worden en geen tijd of middelen verloren gaan in de toevoerketen.
Voordelen voor de deelnemende producenten zijn de toegang tot data, die ze nu rechtstreeks van de consument en niet via de retailer krijgen, de besparing op kosten in het retailkanaal en het wegvallen van de marge voor de retailer. INS wijst er daarenboven op dat het blockchain-platform kleinere merken, die moeilijk een plek in het winkelrek kunnen bemachtigen, ook meer kans geeft om gezien te worden. In het geval van Amazon is het wellicht eerder de bedoeling om de vele eigen merken een dominante plaats te gaan geven, waardoor Amazon uiteindelijke in één rechte, ononderbroken lijn tot bij de consument komt.
Miljoenen winkels à la Amazon in de blockchain?
Of Amazon al concreet bezig is met zo’n eigen crypto-platform is nog niet officieel bevestigd, maar dat het idee leeft, staat buiten kijf: behalve het Russische INS Ecosystem duikt ook al de mysterieuze crypto-munt Bezop op. Die Amerikaanse blockchain-ondernemers baseerden zich niet toevallig op de naam van Amazon-oprichter Jeff Bezos voor hun virtuele munt: ze willen met behulp van blockchain een wereldwijde marktplaats creëren waar alle handelaren en producenten hun waren kunnen aanbieden aan de consument, maar dan zonder dat ze zelf een webshop hoeven op te starten, zonder dat ze hoeven te investeren in een kassa- of betalingssysteem (alles gebeurt met crypto-geld) én zonder dat er een derde partij – zoals Amazon, Alibaba of Zalando – reguleert of met marges en data wegloopt.
Bezop noemt zich “een gedecentraliseerd peer-to-peersysteem voor het beheren en verwerken van e-commercebestellingen, dat steunt op ‘smart contracts’, een autonome beschermingsservice voor kopers en verkopers en een eenvoudig btw-ontvangstsysteem – allemaal aan de hand van een gedecentraliseerd blockchainnetwerk”. “Bouw indrukwekkende winkels à la Amazon voor miljoenen bedrijven” luidt dan ook de slogan van de onderneming.
Hoewel Bezop op moment van schrijven nog in de kinderschoenen staat en geregeld kritiek krijgt in de crypto-community, houdt het idee zeker steek. En dat moeten reuzen Amazon en Alibaba ook inzien. Als Amazon investeert in technologie, dan is blockchain de volgende logische stap. Het zou dan wel het einde van de huidige marktplaats-platformen met handelaars als externe aanbieders inluiden. Wordt de blockchain de killer van de platformen?
