Meer dan de helft van de folderpromoties van Belgische supermarkten heeft betrekking op ongezonde, ultrabewerkte voeding. Dat moet anders: “Supermarkten verschuilen zich achter de merkfabrikanten.”
“Politieke wil nodig”
Gedurende meer dan een jaar analyseerde gezondheidsinstituut Sciensano de folderpromoties van Aldi, Carrefour Market, Colruyt, Delhaize en Lidl. Slechts tien procent van de meer dan 15.000 promoties ging over verse groenten en fruit. Meer dan de helft had betrekking op minder gezonde, ultrabewerkte producten zoals snacks, pizza, sauzen, snoepgoed, frisdrank of bewerkte vleeswaren. Bij Colruyt was dat zelfs 62%, bij Lidl “slechts” 42%. Opvallend genoeg stonden op de eerste pagina wel vaak gezonde, verse producten afgebeeld.
Onderzoekster Stefanie Vandevijvere erkent in De Standaard dat supermarkten al inspanningen hebben gedaan voor gezonde voeding, vooral met hun huismerken en met de invoering van de Nutri-Score. Maar in hun rol als verkoper kunnen ze meer doen, vindt ze: “Ze zullen zich verschuilen achter de eisen van de leveranciers en de grote merken, maar ze hebben wel degelijk de macht om daar tegen in te gaan.” Ze pleit voor overheidsingrijpen: “Denk aan een taks op ongezonde producten, een subsidie voor gezondere, of een combinatie van beide. Daar is politieke wil voor nodig.” In België vormen slechte voedingsgewoonten de op twee na grootste ziektelast, na tabak en een verhoogde bloeddruk. “Grotere engagementen van de bedrijven en de autoriteiten om de promotie van niet-gezonde voedingsmiddelen te verminderen zouden een positief effect hebben op de gezondheid van de bevolking“, aldus Vandevijvere.
Brits voorbeeld
De betrokken supermarktketens nuanceren de bevindingen van Sciensano. Colruyt wijst erop dat veel promoties op groenten en fruit niet in de folder staan omdat de prijzen vaak schommelen op korte termijn. Delhaize stimuleert wel gezonde voeding met Nutri-Score kortingen voor klantenkaarthouders, maar wil mensen niet verbieden om af en toe te snoepen.
Toch is de vraag naar regulering van promoties op ongezonde voeding niet zo uitzonderlijk. Vanaf volgend jaar voert bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk strenge beperkingen in op promoties voor voeding die veel vet, zout of suiker bevat. Vanaf april 2022 zullen retailers niet langer multibuy-promoties zoals ‘1+1 gratis’ of ‘3 halen, 2 betalen’ mogen voeren voor dergelijke producten. Bovendien mogen ze deze producten niet langer uitstallen op prominente plekken in de winkel, zoals bij de kassa’s of op gondelhoofden. Het mag verrassend lijken dat die beslissing er komt onder impuls van premier Boris Johnson, die altijd een voorvechter van de individuele vrijheid was. Maar sinds hijzelf het coronavirus opliep – een virus dat harder toeslaat bij mensen met overgewicht – heeft hij zijn mening bijgesteld.
