Carrefour, Colruyt en Delhaize reageren ontgoocheld op het onderzoek “Superlijst Sociaal” over de naleving van mensenrechten in hun bevoorradingsketens. “Dit onderzoek weerspiegelt niet de realiteit op het terrein”, klinkt het.
Lidl is koploper
“Een wake-up call”, zo noemt Jelle Goossens van Rikolto het onderzoek dat de naleving van de mensenrechten vergelijkt bij Aldi, Carrefour, Colruyt, Delhaize en Lidl. Uit het rapport blijkt dat de vijf grootste Belgische supermarktketens onvoldoende doen voor mensenrechten, gendergelijkheid en de rechten van landbouwarbeiders, kleine boeren in het globale Zuiden en Europese boeren. Er zijn sterke projecten, bijvoorbeeld voor cacaoboeren, maar een totaalaanpak voor alle ketens blijft uit. De Europese zorgplichtwet gaat dit nochtans verplichten.
In de ranking is Lidl koploper en zit Aldi in de middenmoot. Delhaize, Carrefour en Colruyt zijn achterblijvers. Lidl brengt jaarlijks in kaart welke ketens een hoog risico hebben op mensenrechtenschendingen, om vervolgens de problemen te identificeren en erop te reageren. Lidl is ook het meest transparant over haar leveranciers en heeft als enige supermarkt een klachtenprocedure specifiek voor haar toeleveringsketens. Lidl en Aldi hebben ook als enigen een actieplan tegen gendergerelateerd geweld voor al hun ketens.
Nood aan breed engagement
De meeste supermarkten werken in enkele ketens aan betere inkomens voor kleinschalige boeren en landbouwarbeiders. Lidl, Aldi, Colruyt en Delhaize engageren zich tot een leefbaar loon voor arbeiders op bananenplantages. Colruyt rapporteert als eerste over de kloof tussen een leefbaar inkomen en het huidige loon van cacaoboeren in Ivoorkust. “Dit zijn waardevolle projecten met reële impact”, stelt Philippe Weiler, CEO van Fairtrade Belgium. “Maar supermarkten verkopen talloze andere producten, zoals koffie, waarbij de sociale en ecologische uitdagingen ook zo’n aanpak vereisen.”
Ook doen de foodretailers volgens het rapport te weinig voor Europese boeren. Carrefour gaat langetermijncontracten aan en Colruyt koopt aan bij coöperatieven, maar geen enkele supermarkt formuleerde een breed engagement voor langetermijncontracten en eerlijke prijzen voor Europese boeren.
“Geen weerspiegeling van de realiteit”
De supermarktketens die RetailDetail contacteerde, benadrukken de waarde van het rapport (“Dit houdt ons scherp”) maar plaatsen toch enkele kanttekeningen bij de conclusies, die volgens hen geen weerspiegeling zijn van de realiteit. De Superlijst focust te sterk op formele rapportering en houdt te weinig rekening met de vooruitgang op het terrein, luidt de consensus.
“Het is niet omdat er geen rapportering over is, dat het niet gebeurt of is gebeurd: we zijn een bedrijf dat in actie gaat en dingen voor elkaar krijgt. Wij hebben ons de laatste jaren eerst gefocust op het doen en ervaren, minder op de rapportering en uitgeschreven beleid,” zegt woordvoerster Hanne Poppe van Colruyt. De retailer zegt een pioniersrol te vervullen met ketenprojecten op internationaal niveau, op het vlak van samenwerking met Belgische landbouwers, en overeenkomsten met huismerkleveranciers, die zich ertoe moeten verbinden om standaarden rond mensenrechten en arbeidsomstandigheden te respecteren.
“We rapporteren elk jaar consequent over al onze initiatieven in ons jaarverslag en erkennen daarnaast dat we meer en nog transparanter moeten rapporteren en communiceren.”
“Negatief beeld”
Ook Delhaize betreurt dat het rapport een vertekend beeld schetst: “We vinden de Superlijst een lovenswaardig initiatief, we willen de organisatie zeker niet aanvallen, maar deze keer zijn we niet helemaal tevreden over de aanpak”, zegt woordvoerder Roel Dekelver. “Een heleboel initiatieven die we wel degelijk nemen, werden niet opgenomen in het rapport. Onze samenwerkingsprojecten met landbouwers bijvoorbeeld. Dat betreuren we, want het schept een negatief beeld naar de publieke opinie. Voor ons is het glas halfvol.”
“We zijn ontgoocheld”, zegt Regine Van Tomme van Carrefour: “De resultaten reflecteren niet wat we doen. We vinden mensenrechten zeer belangrijk, maar dit is ‘work in progress‘: de Superlijst houdt geen rekening met de vooruitgang die we boeken, maar baseert zich enkel op acties die afgerond zijn. Onze initiatieven rond gendergelijkheid bijvoorbeeld kaderen in een breder inclusiebeleid, maar daar keek de studie niet naar. We zijn wel trots op de erkenning voor onze initiatieven naar kleinere leveranciers.”
“Nemen aanbevelingen ter harte”
Bij de harddiscounters, die het best scoorden in de lijst, is de toon positiever. “Wij zijn ervan overtuigd dat het succes van een onderneming alleen toekomstbestendig is wanneer mensenrechten worden erkend en beschermd”, zegt Jason Sevestre van Aldi. “We werken jaarrond nauw samen met internationale organisaties als Fairtrade inzake cacao, rozen, wijn, bananen… zodat producenten een eerlijk loon verdienen. Maar ook nationaal zetten we sterk in op samenwerkingen met Belgische boeren. Zo is 90% van ons aanbod vers vlees Belgisch. De aanbevelingen die gemaakt worden nemen we ter harte en we bekijken hoe we verdere stappen kunnen blijven zetten.”
“De teneur van het rapport lijkt misschien wat negatief, maar ik denk dat we fier mogen zijn over de stappen die we al gezet hebben”, vindt Isabelle Colbrandt van Lidl. “Er is nog veel werk in de keten, maar we zijn toch op de goede weg. Met Lidl zijn we een voorloper op het vlak van transparantie, we hebben ook concrete maatregelen genomen voor gendergelijkheid of een betere sociale dialoog, bijvoorbeeld. Ik ben tevreden dat deze studie dat bevestigt.”
De Superlijst is een initiatief van denktank Questionmark, in samenwerking met Rikolto en met de steun van Oxfam België en Fairtrade Belgium. Een eerste onderzoek, rond klimaat en milieu, vond plaats in 2022. De komende jaren herhaalt Questionmark deze onderzoeken om vooruitgang te meten.
